We leven nu in een politiek sprookje, een idyllisch beeld van een Nederland dat nooit bestaan heeft. Een verleden waar we, zelfs als het bestaan had, niet naar terug zouden moeten willen. Wat we nodig hebben, zijn transities naar een duurzame economie waarin iedereen mee kan komen. Wat we niet nodig hebben, is het in stand houden van een fossiele, vervuilende, lineaire en oneerlijke economie.

Het hoofdlijnenakkoord is een absolute triomf van fantasie en zelfbedrog, zelfs een ode aan de rekbaarheid van de wetten. Het idee is simpelweg subliem: we gaan nog een keertje naar Brussel en hop, daar gaan die verrekte stikstofeisen het raam uit. Alsof Brussel, als symbool van flexibiliteit en toegeeflijkheid, zomaar zal zwichten voor onze charmes. Je kunt tenslotte shoppen in wetten zoals je schoenen kiest: vandaag deze, morgen die. Na jaren van vruchteloze onderhandelingen met de natuur zou je denken dat de boodschap wel aangekomen is. Maar nee hoor, wij blijven hardnekkig vasthouden aan een illusie. Dit blinde voornemen is niet alleen een ramp voor de natuur, maar vooral voor de boeren: nogmaals wordt zinvol beleid kundig in de ijskast gezet, geen vooruitzicht geboden, slechts een luchtspiegeling nagestreefd. En als Brussel niet toegeeft? Tja, dan hebben 'zij' het natuurlijk weer gedaan. Ondertussen tikt de klok verder en verpietert de natuur.

Is er dan werkelijk niets goed te melden? Nou, met een overdosis goede wil zou je kunnen zeggen dat deze coalitie het klimaatbeleid nog een beetje met rust laat. Het klimaatfonds blijft nog net bestaan en bestaand beleid wordt nog net niet volledig ontmanteld. Maar wacht even: zelfs met dit beleid moest je al hopen op een wonder om de klimaatdoelen te halen, zo toonde het Planbureau voor de Leefomgeving recent aan. En als we de doelen niet halen? Geen probleem, het beleid kan dan plots weer helemaal anders. Zo lees je toch tussen de regels door.

De financiële dekking van de plannen? Die komt, verrassend genoeg, op het conto van de burger. Grote ondernemingen worden vertroeteld met belastingverlagingen en aandeleninkoop, terwijl de meeste bezuinigingen zo fragiel zijn als nat papier. Het Centraal Planbureau zal hier nog wel een opmerking of twee over maken – je kunt immers niet zomaar 20 procent van de ambtenaren ontslaan.

Bestaanszekerheid, dat buzzword van de verkiezingen, wordt vertaald naar een verlaging van het eigen risico in de zorg. Want uiteraard worden mensen 'zekerder' als hun zorgkosten dalen. Dat een lager eigen risico simpelweg resulteert in hogere zorgpremies? Ach, wie maalt daar nu om. Ondertussen wordt er flink gesneden in zorg, ambtenaren, gemeenten en kunst en cultuur.

De mensen die het al zwaar hebben, worden nog verder aan hun lot overgelaten. Voor hen die het al goed hadden, is er volop bestaanszekerheid dankzij lastenverlichting, terwijl het minimumloon onaangeroerd blijft. Een beleid voor bestaanszekerheid draait niet alleen om geld. Het gaat om werkzekerheid, woonzekerheid, toekomstzekerheid. Op dat vlak biedt het hoofdlijnenakkoord beschamend weinig.

Een mooi, leefbaar, toekomstbestendig Nederland is geen illusie. Talloze mensen, bedrijven en organisaties werken hier dag in dag uit aan. Eén ding is zeker: de plannen in dit hoofdlijnenakkoord zullen hieraan niet bijdragen. Maar gelukkig is de beweging naar een betere toekomst niet meer te stoppen, hoeveel illusies men er ook op loslaat.